Hormony tarczycy odgrywają bardzo ważną oraz dużą rolę w metabolizmie i wpływają na funkcjonowanie wielu tkanek. Zatem ich niedobór będzie wpływał na cały organizm psa, a objawy tego schorzenia mogą być bardzo niespecyficzne. Z pomocą przychodzą profilaktyczne badania krwi i regularne wizyty u lekarza weterynarii. Jak rozpoznać niedoczynność tarczycy u psa? Czy są rasy psów predysponowane do niedoczynności tarczycy?

Spis treści:

  1. Niedoczynność tarczycy u psów – wpływ na organizm, przyczyny
  2. Predyspozycje rasowe
  3. Objawy niedoczynności tarczycy u psów
  4. Diagnostyka
  5. Leczenie i monitoring niedoczynności tarczycy u psów

Niedoczynność tarczycy u psów – wpływ na organizm, przyczyny

Tarczyca u psów znajduje się w środkowej części szyi, w pobliżu krtani oraz składa się z dwóch oddzielnych płatów, które leżą po obu stronach. Niedoczynność tarczycy występuje, gdy tarczyca nie wytwarza i nie wydziela wystarczającej ilości hormonów. Jest to często spotykane zaburzenie równowagi hormonalnej u psów i jest zwykle spowodowane zapaleniem lub zanikiem tarczycy. Na pozór niedoczynność tarczycy jest to po prostu niedobór hormonów jednakże w warunkach klinicznych to choroba o złożonych objawach ze względu na wpływ hormonów tarczycy na wiele układów organizmu. Również nie zawsze obniżenie stężenia hormonów tarczycy świadczy o niedoczynności tego narządu.

Hormony tarczycy

Hormony tarczycy to tetrajodotyronina (tyroksyna, T4) i trójjodotyronina (T3). Regulują one przemianę materii i by lepiej zrozumieć, czym może skutkować ich niedobór, najlepiej zapoznać się z ich funkcjami.

Tetrajodotyronina „uwalnia” energię w tkankach organizmu: pobudza rozpad tłuszczów i wzmaga wchłanianie glukozy z jelit oraz jej wykorzystanie przez komórki organizmu. Wpływa również za czynność hormonów płciowych.

Trójjodotyronina wzmaga przemianę materii w komórkach organizmu, wpływa na wytwarzanie enzymów mitochondrialnych (fabryk energii w komórkach), w wątrobie nasila procesy związane z powstawaniem glukozy, w sercu zwiększa ilość receptorów β1, których pobudzenie zwiększa siłę i częstość skurczów.

Przyczyny niedoczynności tarczycy u psów

Niedoczynność tarczycy może rozwinąć się z powodu wady dowolnej części osi podwzgórze–przysadka–tarczyca i może być wrodzona lub nabyta. Wrodzona niedoczynność tarczycy, powodująca nieproporcjonalną karłowatość jest zjawiskiem rzadkim, ale może powstać w wyniku nieprawidłowego wykształcenia się narządu.

Częściej spotykana jest nabyta niedoczynność tarczycy i może być powstawać na skutek wady przysadki mózgowej lub podwzgórza oraz przez zwyrodnienie tarczycy. Zaburzenia w pracy tego narządu mogą również występować po zastosowaniu niektórych leków np. glikokortykoidów – jest to wtedy zjawisko, które może być odwracalne. Do leków obniżających poziom hormonów tarczycy zalicza się:

  • Leki przeciwdrgawkowe;
  • Leki steroidowe;
  • niektóre niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ);
  • leki kardiologiczne (propranolol);
  • Lek behawioralny zwany klomipraminą;
  • Antybiotyki z grupy sulfonamidów.

Należy również pamiętać, że rasy takiej jak charty, wilczarze irlandzkie i whippety, mają fizjologicznie znacznie niższy poziom hormonów tarczycy niż inne rasy.

Predyspozycje rasowe

Niedoczynność tarczycy zwykle obserwuje się u psów w średnim i starszym wieku, częściej u psów ras średnich i dużych. Najczęściej jest spotykana u ras:

  • doberman,
  • terier tybetański,
  • bokser,
  • alaskan malamut,
  • cocker spaniel amerykański,
  • owczarek szetlandzki.

Rasy o najniższym ryzyku to:

  • west highland white terrier,
  • jack russell terrier,
  • shih-tzu,
  • yorkshire terrier,
  • mops,
  • buldog francuski.

Większe prawdopodobieństwo wystąpienia niedoczynności występuje u psów otyłych i z nadwagą – ryzyko niedoczynności tarczycy jest 2,06 razy większe niż u psów z prawidłową masą ciała. Ryzyko to wzrasta również wraz z wiekiem psów, średni wiek w chwili pierwszej diagnozy wynosi około 7 lat [2].

Objawy niedoczynności tarczycy u psów

Hormony tarczycy wpływają na praktycznie każdą komórkę organizmu dlatego u psów z niedoczynnością tego narządu objawy występują w wielu układach organizmu. Zwyrodnienie (zanik) tarczycy zwykle postępuje powoli, więc objawy są często stopniowe i początkowo łatwo je przeoczyć. Typowe objawy u psów z niedoczynnością tarczycy obejmują:

  • wypadanie lub przerzedzanie sierści – występuje głównie na tułowiu psa, nie zdarza się głowie i nogach. Często wypadanie włosów zaczyna się na ogonie, co prowadzi do tzw „szczurzego ogona”. Spotykana jest także łysina wokół obroży. W takim wypadku skóra zwykle nie swędzi ani nie jest zaczerwieniona, jeśli nie występuje również infekcja skóry;
  • infekcja skóry – skóra zwierzęcia łuszczy się i ma nieprzyjemny zapach z powodu nadmiernie tłustej sierści;
  • matowa, sucha sierść – włos może stawać się łamliwy, pozostawiając krótki, bardziej miękki podszerstek, czasami określany jako sierść szczenięca;
  • pogrubienie i ciemnienie skóry – występuje szczególnie w obszarach takich jak pachy lub pachwiny ze względu na dużą ilość tarcia. Często skóra wokół twarzy i głowy pogrubia się, co prowadzi do większej liczby fałd skórnych;
  • infekcja ucha – uszy mogą być czerwone, bolesne z nieprzyjemną wonią;
  • zwiększenie masy ciała;
  • zmniejszony poziom aktywności – pies może być apatyczny, łatwo się męczyć i dużo spać;
  • nietolerancja zimna – pies będzie szukał ciepłych miejsc;
  • niedokrwistość (niski poziom czerwonych krwinek);
  • wysoki cholesterol [3, 6].

Diagnostyka niewydolności tarczycy u psów

Należy pamiętać, że rozpoznanie niedoczynności tarczycy może być trudne do potwierdzenia i wymagać powtórnych badań. Lekarz weterynarii po szczegółowym wywiadzie i badaniu klinicznym zleci badania krwi, aby ocenić czynność tarczycy Twojego pupila.

Badania w kierunku niedoczynności tarczycy u psów należy przeprowadzać jedynie w przypadku gdy obraz kliniczny i dane z wywiadu jednoznacznie wskazują na występowanie tej choroby. Badanie morfologiczne i biochemiczne krwi oraz badanie ogólne moczu są przydatne w wykluczeniu chorób współistniejących, które mogą wpływać na wyniki profilu tarczycowego. Niemniej jednak żadne nieprawidłowości wykryte w powyższych badaniach nie są swoiste dla niedoczynności tarczycy.

Pomiar całkowitego stężenia T4 jest przydatnym badaniem przesiewowym w kierunku niedoczynności tarczycy. Jeżeli stężenie T4 znajduje się w zakresie wartości referencyjnych, z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że czynność gruczołu tarczowego u psa jest prawidłowa. Stężenie wolnej T4 (fT4) i tyreotropiny (TSH) oznacza się jedynie wówczas, gdy poziom T4 jest obniżony. Niemniej jednak, jeżeli stężenie T4 znajduje się poniżej wartości referencyjnych, nie jest to równoznaczne z rozpoznaniem niedoczynności tarczycy [5]. Zatem proces diagnostyczny może nastręczać pewnych trudności i najlepiej zaufać lekarzowi weterynarii odnośnie postępowania i dalszych badań.

Leczenie i monitoring niedoczynności tarczycy u psów

Na początku należy zaznaczyć, że nie ma lekarstwa, które może cofnąć powstałe już nieprawidłowości powodujące niedoczynność tarczycy. Psy muszą być leczone do końca życia hormonalną terapią zastępczą.

Wyniki badań przemawiają za tym, że u większości psów chorobę można utrzymywać pod kontrolą za pomocą lewotyroksyny stosowanej raz dziennie. Niektórzy lekarze weterynarii rozpoczynają od podawania lewotyroksyny dwa razy dziennie (co 12 godzin), starając się zmniejszyć częstotliwość podawania leku do jednorazowego, gdy objawy kliniczne choroby są już skutecznie zwalczane. Senność/posmutnienie często ustępują po kilku tygodniach leczenia. Większość objawów klinicznych choroby udaje się opanować w ciągu 4-6 tygodni, aczkolwiek zmiany skórne mogą cofnąć się dopiero po kilku miesiącach, a niekiedy wymagają leczenia wspomagającego innymi lekami.

Pamiętaj: ilość leku wchłoniętego przez organizm psa zależy od tego, czy lek jest podawany z jedzeniem czy bez. Aby zminimalizować różnice we wchłanianiu, należy stale podawać psu lek z jedzeniem lub bez.

Czy psy otrzymujące terapię zastępczą hormonami tarczycy wymagają monitorowania?

Oczywiście! Po rozpoczęciu terapii zastępczej hormonami tarczycy lekarz weterynarii będzie monitorował poziom hormonów tarczycy u Twojego psa, aby upewnić się, że dawka jest odpowiednia. Jeśli dawka będzie zbyt mała, pies nie będzie odpowiednio leczony, a objawy będą się utrzymywać. Jeśli dawka jest zbyt duża, pies może stać się niespokojny, nerwowy, pić i oddawać mocz częściej niż zwykle oraz tracić na wadze pomimo zwiększonego apetytu

Po rozpoczęciu terapii zastępczej hormonami tarczycy u psa należy początkowo sprawdzać poziom hormonów tarczycy co 4 do 8 tygodni. Na podstawie tych wyników lekarz weterynarii jest w stanie dostosować odpowiednią dawkę leku dla Twojego psa. Dawka ta może zmieniać się w trakcie życia zwierzęcia zatem konieczne jest aby okresowo monitorować poziom hormonów tarczycy [5,6].

Źródła:

  1. Canine hypothyroidism: a review of aetiology and diagnosis
  2. Frequency, breed predispositions and other demographic risk factors for diagnosis of hypothyroidism in dogs under primary veterinary care in the UK
  3. Conditions associated with canine hypothyroidism
  4. Changes in biomarkers of redox status in serum and saliva of dogs with hypothyroidism
  5. Niedoczynność tarczycy u psów – rozpoznawanie i leczenie
  6. Hypothyroidism in Dogs—There are FDA-Approved Drugs to Treat It
Lek. wet. Karolina Ciesielska