Otyłość jest obecnie dużym problemem zarówno u ludzi, jak i u zwierząt towarzyszących.  Zwiększona akumulacja tkanki tłuszczowej prowadzi do wielu konsekwencji metabolicznych. Główną funkcją tkanki tłuszczowej, o której wszyscy pamiętamy, jest magazynowanie energii w postaci kwasów tłuszczowych. Niewiele osób ma świadomość, iż pełni ona również role tkanki wydzielniczej i tym samym uczestniczy w wielu ważnych szlakach metabolicznych.  U osobników otyłych fizjologia komórek tłuszczowych jest zaburzona, co może wiązać się z predyspozycją do poważnych zaburzeń takich jak: cukrzyca, stłuszczenie wątroby, choroby serca, zaburzenia hormonalne.

Spis treści:

  1. Budowa tkanki tłuszczowej
  2. Otyłość jako stan zapalny o niskim stopniu nasilenia
  3. Otyłość konsekwencje zdrowotne u psów i kotów
  4. Leczenie otyłości u psów i kotów

Budowa tkanki tłuszczowej

Tkanka tłuszczowa składa się z komórek – adipocytów. Podstawową funkcją adipocytów jest synteza i magazynowanie energii w postaci tłuszczy prostych – trójglicerydów. Komórki te mogą mieć różną budowę i występować w organizmie w postaci różnych rodzajów tkanki tłuszczowej: białej, brązowej i różowej.

Tkanka tłuszczowa biała widoczna na przekroju, powiększone komórki to adipocyty.

Tkanka tłuszczowa brunatna głównie odpowiada za produkowanie ciepła, stąd występuje zazwyczaj u noworodków oraz zwierząt hibernujących. Różowa występuje u samic w okresie ciąży i laktacji. Najczęściej spotykanym w organizmie rodzajem tkanki tłuszczowej jest tkanka tłuszczowa biała. Charakteryzuje się tym, że jej wnętrze stanowi w większości jedna kropla tłuszczu. Główną jej funkcją jest magazynowanie kwasów tłuszczowych, wytwarzanie i rozkład lipidów oraz wytwarzanie aktywnych biologicznie cząstek nazywanych adipokinami.

Do adipokin zaliczamy substancje, które uczestniczą w metabolizmie glukozy oraz lipidów, regulacji pobierania pokarmu, procesie krzepnięcia krwi, mechanizmach odpowiedzi immunologicznej. U osobników otyłych produkcja adipokin zostaje zaburzona, niektóre z nich wydzielane są w znacznie większych ilościach, co prowadzi do poważnych zaburzeń metabolicznych.

Otyłość jako stan zapalny o niskim stopniu nasilenia

Ostatnie badania nad otyłością sformułowały termin – przewlekłe zapalenie o niskim stopniu nasilenia. Dotychczas znaliśmy zapalenie jako ostrą reakcję organizmu na dany czynnik zakaźny. Skutkiem tej reakcji była produkcja cytokin zapalnych, które „kierują” komórki układu immunologicznego do „wzywających pomoc” regionów organizmu. Okazuje się, że przy otyłości mamy również do czynienia z produkcją cytokin zapalnych jednakże rozłożoną w większym przedziale czasowym. Przy prawidłowej funkcji adipocytów ilość czynników prozapalnych i przeciwzapalnych jest w równowadze. Wraz ze wzrostem masy komórek tłuszczowych wzrasta również ilość produkowanych przez nie adipokin – w tym cytokin prozapalnych. Skutkuje to również zwiększoną ilością komórek układu immunologicznego w tkance tłuszczowej przy braku klinicznych objawów zapalenia. Zjawisko to odgrywa istotną rolę w patomechanizmach wielu chorób.

Otyłość konsekwencje zdrowotne u psów i kotów

Zaburzenia hormonalne, do których predysponuje dużą akumulacja tkanki tłuszczowej to nadczynność  kory nadnerczy oraz niedoczynność tarczycy. Są to poważne choroby metaboliczne występujące częściej u psów niż u kotów. Przy manifestacji objawów świadczących o tych zaburzeniach konieczne jest codzienne podawanie leków, aby ustabilizować stan zwierzęcia.

W otyłości spotykamy się również często ze zjawiskiem insulinooporności. W takiej sytuacji komórki przestają być wrażliwe na insulinę, co prowadzi do zaburzenia pobierana glukozy, która jak powszechnie wiadomo jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania komórki. Jest to czynnik predysponujący do cukrzycy, występującej znacznie częściej u kotów niż u psów.

Otyłość jest jednym z ważniejszych czynników predysponujących do rozwinięcia choroby zwyrodnieniowej stawów, głównie u psów.  Zwiększona masa ciała zwierzęcia powoduje większe obciążenie na stawach, które może prowadzić również do naderwania więzadeł lub złamań. Przy zdiagnozowaniu choroby zwyrodnieniowej stawów jednym z czynników mających poprawić rokowanie pacjenta jest zmniejszenie masy ciała.

Otyłość jest zakwalifikowana jako główny czynnik ryzyka przy zapadnięciu tchawicy u małych psów. Zwiększona masa ciała wpływa również na funkcjonowanie serca – może predysponować do zaburzeń rytmu, powiększenia lewej komory serca oraz do nadciśnienia. Są również dowody, że otyłości towarzyszą zmiany w strukturze nerek, które w konsekwencji mogą doprowadzić do uszkodzenia kłębuszków nerkowych i manifestować się klinicznie.

Leczenie otyłości u psów i kotów

Nadmierna akumulacja tkanki tłuszczowej wpływa jak widać powyżej na cały organizm, dlatego warto zwrócić uwagę na stopień nadwagi u naszych pupili. Do każdego zwierzaka należy podejść i indywidualnie przy opracowywaniu planu odchudzającego. Najlepiej zacząć od doboru odpowiedniej diety. Dobrze, jeśli jest to dieta niskotłuszczowa, z dostosowaną ilością białka i mikroelementów. Ograniczając jedynie ilość jedzenia, a tym samym wystawiając zwierzę na głodówkę, organizm będzie korzystał z zasobów białkowych, nie tłuszczowych. Spowoduje to oczywiście spadek masy ciała, ale przez nadmierną utratę białka. Warto rozłożyć utratę wagi w czasie bez narażania pupila na niedobory.

Sama dieta nie zdziała cudów i tak jak u człowieka najlepiej, jeśli towarzyszy jej zwiększenie aktywności fizycznej u pupila. W połączeniu z dietą niskotłuszczową powoduje redukcję tkanki tłuszczowej, jedocześnie z zachowaniem w odpowiedniej kondycji mięśniowej. U psów rekomendowane są długie spacery, gdzie pies może swobodnie podbiegać – przynajmniej raz dziennie, wykonywanie ćwiczeń i komend. Dla wyjątkowo opornych przypadków można zastosować hydroterapię, chodzenie na bieżni, chodzenie na bieżni z dodatkowym obciążeniem. Otyłe koty są trudniejsze przy namawianiu do aktywności, warto jednak próbować poprzez zamontowanie wysokich półek, na które kot będzie musiał wskakiwać, zabawę z wędką, używanie różnych zabawek do karmienia, a nawet spacery z pupilem na smyczy. Wszystkie te rozwiązania powinny być rozpatrywane pod kątem stanu klinicznego zwierzaka. U psa z chorobą zwyrodnieniową stawów nie zastosujemy dodatkowego obciążenia na spacerach lub bieżni natomiast hydroterapię jak najbardziej.

Równie ważnym elementem planu odchudzającego jest monitoring wagi zwierzaka. Dzięki regularnej kontroli masy ciała jesteśmy w stanie ocenić, która z wprowadzonych zmian najlepiej zadziałała na naszego pupila. Pamiętajmy, że otyłość nie wiąże się jedynie z uroczym wyglądem naszego zwierzaka ale jest przede wszystkim poważnym problemem medycznym.

Dowiedz się więcej

Otyłość u psów z endokrynologicznego punktu widzenia
“https://vetpol.org.pl/dmdocuments/ZW_2012-10_04.pdf”

OTYŁOŚĆ U PSÓW – PRZYCZYNY I PROFILAKTYKA
“http://kynologia.zut.edu.pl/fileadmin/pliki/4warsztaty20180518/IV_warsztaty_kynologiczne.pdf#page=18”

Lek. wet. Karolina Ciesielska