Feromony dla kota i ich naturalne zamienniki

Zwierzęta wykształciły wiele mechanizmów do nawiązywania komunikacji społecznej. Zalicza się do nich sposób poruszania, wokalizacja oraz sygnalizacja chemiczna. Ta ostatnia odbywa się za pomocą specjalnych związków nazywanych feromonami. Służą one do wymiany informacji takich jak oznaczenie granic terytorium danego osobnika lub manifestacja gotowości do reprodukcji. A do czego służą syntetyczne feromony dla kota i czym można je zastąpić? 

Spis treści:

1. Feromony – definicja
2. Kocia komunikacja
3. Feromony naturalne
4. Feromonoterapia – do czego służą feromony dla kota?
5. Substancje podobne do feromonów dla kota

Feromony definicja

Feromony to substancje wydzielane przez dany gatunek do komunikacji wewnątrz lub międzygatunkowej. Zazwyczaj są to mieszaniny różnych związków chemicznych, których efekt składowy jest odczytywany przez inne osobniki. U kotów są one odbierane za pomocą narządu lemieszowo-nosowego (Jacobsona), do którego powietrze trafia zarówno przez nos, jak i jamę ustną. Jest to wykwalifikowany narząd zmysłowy do odbierania sygnałów chemicznych. Koty używając go zastygają bez ruchu i unosząc delikatnie górną wargę, wciągają powietrze przez nos i jamę ustną. Czynność ta nazywana jest niekiedy fleshmingiem.

Źródło: Adobe Stock

Kocia komunikacja

U kotów domowych sygnalizacja chemiczna odgrywa kluczową rolę w komunikacji oraz zachowaniach społecznych. Feromony są wydzielane przez gruczoły znajdujące się na policzkach, wargach, brodzie, czole, opuszkach, przy odbycie oraz w listwie mlecznej. Gruczołom znajdującym się na głowie kota przypisuje się wydzielanie takich komunikatów jak poczucie bezpieczeństwa, sympatię. Feromony wydzielane przez listwę mleczną odpowiadają za naznaczenie bezpiecznego miejsca do odpoczynku, aby pomóc oseskom w poruszaniu się w bezpiecznej strefie legowiska. Feromony wydzielane przez opuszki oraz zawarte w moczu i kale mogą być identyfikowane jako alarmowe oraz są również elementem oznaczenia terytorium i będą obecne w miejscach gdzie kot spędza dużo czasu/sypia. Sygnały świadczące o gotowości seksualnej są wydzielane w drogach rodnych i znajdują się w moczu.

Źródło: Adobe Stock

Feromony naturalne

U kotów na chwilę obecną poznano 5 typów feromonów policzkowych. Funkcja dwóch z nich: F1 praz F5 nie została jeszcze poznana. Feromon F2 jest zarezerwowany do komunikacji gotowości seksualnej, F3 jest wydzielany podczas ocierania się przedmioty dlatego zakłada się, że jest używany do naznaczania terytorium danego osobnika. Z kolei F4 jest wydzielany do komunikacji z innymi kotami oraz ludźmi, które kot uznaje jako przyjazne. Jest bardzo wiele badań skupionych na feromonie 3 oraz jego roli w kociej komunikacji. Jest on również najczęściej stosowanym feromonem w dyfuzorach feromonowych.

Feromonoterapia – do czego służą feromony dla kota?

Feromonoterapia jest stosowana kiedy u kotów występuje niepożądane zachowanie – znakowanie mebli moczem lub poprzez nadmierne drapanie – oraz przy niedoborach feromonów. Przed jej zastosowaniem należy zasięgnąć rady lekarza weterynarii lub behawiorysty, aby odpowiednio ocenić czy jest to na pewno właściwy moment ich użycia. W przypadku uciążliwego naznaczania moczem, przed zastosowaniem feromonoterapii trzeba wykluczyć zapalenie pęcherza oraz występowanie kamieni w moczu. Wówczas konieczne jest badanie krwi oraz moczu. Gdy jesteśmy pewni, że żaden stan chorobowy nie występuje u naszego pupila możemy zastosować feromony. Należy pamiętać, że problem oddawania moczu poza kuwetą jest złożony dlatego warto w trakcie terapii pozostać w kontakcie ze specjalistą.

Substancje używane w preparatach są często syntetycznymi analogami naturalnych hormonów występujących u kotów jednakże w nieco większym stężeniu. Nie mają one zapachu dla ludzi i nie są one wchłaniane do krwioobiegu kota, dlatego nie będą wchodzić w interakcje ze stosowanymi u zwierzaka lekami. Warto pamiętać o tym, że feromonoterapia rozwija swoje działanie w ciągu kilku tygodni (około 4), nie należy oczekiwać efektów po kilku dniach od zastosowania dyfuzora w mieszkaniu. Należy również zadbać o odpowiednie stężenie feromonów w powietrzu, jeden dyfuzor przy dużym mieszkaniu może okazać się niewystarczający. Powinien się również znajdować niedaleko miejsca odpoczynku kota. Jeśli mamy w domu dwóch kocich podopiecznych trzeba kupić dwa preparaty i umiejscowić je przy miejscu odpoczynku każdego z nich.

Substancje podobne do feromonów

Aktinidia ussuryjska (Actinidia polygama) znana również pod nazwą Silver vine, waleriana (Valeriana officinalis) oraz kocimiętka (Nepeta cataria) – są to trzy rośliny, które u kotów dają podobne efekty do feromonów policzkowych. Jest to spowodowane substancjami nazywanymi wspólnie allomonami, które służą do odstraszania zwierząt roślinożernych i insektów, a które u kotów mają zupełnie odwrotny efekt. Powodują u nich euforię i chęć do interakcji z przedmiotem, który jest nasączony wyciągiem z takiej rośliny. Większość kotów jest wrażliwa na działanie kocimiętki. Co ciekawe u tych, które nie reagują na kocimiętkę, silver vine oraz waleriana powodowały wyzwolenie euforycznego stanu. Rośliny te i ich wyciągi są stosowane do urozmaicenia środowiska węchowego kota.

Źródła:

Tools for Managing Feline Problem Behaviors: Pheromone therapy

Responsiveness of cats (Felidae) to silver vine (Actinidia polygama), Tatarian honeysuckle (Lonicera tatarica), valerian (Valeriana officinalis) and catnip (Nepeta cataria)

Dowiedz się więcej:

W oparach feromonów – Rozmowa z lek. wet. Aleksandrą Kuś

Widziane kocim nosem – wpływ węchu na zachowanie kota